Bệnh nặng, hoang toàng lớn
Thiếu trầm trọng lao động có kỹ năng mềm là kết quả khảo sát nhu cầu kỹ năng lao động khu vực DN FDI, được Viện Khoa học, lao động và từng lớp cùng Manpower Group (Tập đoàn đa quốc gia cung ứng dịch vụ nhân công) công bố giữa tuần này.
Khảo sát trên tiến hành tại 100 DN FDI thuộc 6 tỉnh, thành thị trong cả nước, ở 3 ngành là sản xuất hàng tiêu dùng, điện tử và lắp ráp ôtô, xe máy. Các DN cho biết: Chất lượng lao động VN nằm trong nhóm 10% thấp nhất của khu vực. Lợi thế về tổn phí nhân lực thấp ở Việt Nam đang dần mất đi sức quyến rũ.
Cụ thể hơn, các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá: Kỹ năng tổng quát là nhóm kỹ năng người lao động (NLĐ) VN đang thiếu hụt nhiều nhất. Nó còn gọi là kỹ năng mềm, bao gồm kỹ năng giao du, làm việc nhóm, thích ứng với tình huống mới. Và tầm quan yếu của kỹ năng mềm này và kỹ năng chuyên môn được các DN xếp ngang nhau khi tuyển dụng.
Đáng lo ngại từ kết quả khảo sát còn là xu hướng một số DN FDI sẽ lấy lao động họ cần bằng cách "cạnh tranh”, có thể tạo ra cạnh tranh lương không lành mạnh, thay vì DN đầu tư đào tạo nâng cao kỹ năng cho cần lao.
Điều này là hậu quả của nhiều năm quản lý đào tạo nghề ở ta phân tán, manh mún. Tháng 4 tới, hai Bộ GD&ĐT và LĐTB&XH mới trình Thủ tướng Khung trình độ nhà nước - chuẩn đầu ra của từng bậc đào tạo. PGS.TS Mạc Văn Tiến - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Dạy nghề (Tổng cục Dạy nghề) cho rằng: Việc chuyển từ đào tạo hướng cung sang hướng cầu còn chậm khiến NLĐ thiếu kỹ năng, không đáp ứng được đề nghị. "Nhà trường dạy cái mình có chứ không phải cái DN cần”. Điều này làm gia tăng tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp, một hoang phí thực thụ lớn.
Hãy sớm "giải phẫu”đồng bộ
Các DN FDI đóng vai trò ngày càng lớn xúc tiến phát triển kinh tế, định hướng phát triển nhân công mang tính dự báo cao cho sự phát triển thị trường lao động. Nhiều "điểm mù” của lao động VN được họ chỉ ra từ cuộc điều tra này, như thiếu vốn ngoại ngữ, thiếu hiểu biết căn bản về quản lý tài chính, ít khả năng sáng tạo, yếu kỹ năng vi tính cũng như khả năng tạo động lực cho bản thân.
Những nhóm kỹ năng quan yếu đó bị bỏ qua do cơ sở đào tạo và NLĐ chưa coi là nhu cầu thúc bách. Trong khi đây chính là các nhân tố để các DN tạo ra sự dị biệt và tăng khả năng cạnh tranh.
Tương tự, hiện nay để cung cấp những luận cứ khoa học có chất lượng phục vụ việc hoạch định chính sách, xu hướng nghiên cứu liên ngành, liên viện, liên trường được đề cao ở nhiều viện nghiên cứu chuyên ngành và các trường ĐH nước ta. Nhà nghiên cứu, đơn vị nghiên cứu không thể "một mình một cõi” mà có được sản phẩm chất lượng cạnh tranh. Nghiên cứu biển đảo - phải tiếp cận từ quy hoạch tổng thể kinh tế - tầng lớp dải đồng bằng duyên hải, tới chuyên sâu văn hóa, chủ quyền nhà nước... Biến đổi khí hậu cũng cần nghiên cứu từ góc độ sinh kế, di dân, tới bảo tồn văn hóa, thích ứng môi trường.
Trở lại đòi hỏi sớm xóa các "điểm mù” của cần lao VN, cần sớm bốc thuốc liên ngành gì? Các nhà hoạch định chính sách cần xây dựng quan hệ hợp tác giữa các trường dạy nghề và DN FDI, các giám đốc, kỹ sư, NLĐ có kinh nghiệm ở các DN phải được tạo điều kiện để tham dự xây dựng chương trình đào tạo nghề, góp ý soạn giáo trình giảng dạy, thu hẹp khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thị trường... Đây là khuyến nghị rất đáng lưu tâm từ thưa khảo sát.
Quan trọng không kém, kỹ năng nghề tổng quát cần phát triển ở mọi cấp độ giáo dục. Tốt nhất bắt đầu ngay ở bậc tiểu học và tiếp tục phát triển lên các cấp học cao hơn. Nhà quản lý và người học, NLĐ đều cần hiểu giờ đây yếu tố quyết định doanh thu, lợi nhuận của các đơn vị công ty, DN chính là năng suất lao động chứ không phải nhân lực giá rẻ. Do đó, không chỉ ĐH, CĐ mà ngay cả đào tạo nghề cũng cần có bước chuẩn bị cụ thể để chuyển từ số lượng sang chất lượng.
Thanh Lê
0 nhận xét